Kırık İyileşmesini Neler Etkiler?

Kırık iyileşmesi doğal bir süreçtir ve kırığın ilk olduğu anda iyileşme başlar. Bununla birlikte kırık iyileşmesini olumlu veya olumsuz etkileyen birçok faktör vardır. Bu makalede kırık iyileşmesini etkileyen faktörler özetlenmiştir.

Kırık ve kırıklı kişiler kendilerine özel bir plan oluşturularak yakın izlem ile en iyi sonuçlarla iyileştirilebilir. Bu bilgiler tedavi eden hekimin önerileri ile birlikte değer kazanır.

Kırık İyileşmesini Etkileyen Faktörler

• İç değişkenler
  • Kırık bölgesinin kanlanması (en önemlisi): iyi kanlanma kaynamayı hızlandırır.
  • Kırık bölgesinde kemik çapının %50den fazla parçalanması. Kırıkta parçalanma arttıkça kanlanma bozulur ve kaynama güçleşir

Şekil 1 kırık tipleri

• Mekanik faktörler
  • Mekanik stabilite/gerinim: her kırığın bulunduğu yer, kırık şekli ve kırık parçalanma derecesine göre ideal iyileştiği bir sağlamlık derecesi vardır. Bu sağlamlık ihtiyacına göre planlanmış ve uygulanmış tedaviler kırık kaynaması üzerinde olumlu etki oluşturur.

• Yaralanma yeri: Bazı kemiler ve kemik bölgeleri yapısal olarak azalmış kan akımları ve yük taşıma özelliklerinden ötürü kırık iyileşmesinin zor olduğu yerlerdir.
• Kemik kaybı derecesi: parçalanma miktarı gibi kırık bölgesinde teması azaltan kemik kaybının olması kırık iyileşmesini olumsuz etkiler
• Dış değişkenler
  • Düşük Yoğunluklu Darbeli Ultrason (LIPUS)
  • Elektriksel stimülasyonun dört ana dağıtım modu
    • doğru akım
    • kapasitif olarak bağlanmış elektrik alanları (alternatif akım, AC)
    • darbeli elektromanyetik alanlar
    • Kombine Manyetik Alanlar
• COX-2 enzim uyarısı
• radyasyon (yüksek doz): kırık iyileşmesini olumsuz etkiler
• Hasta faktörleri
  • Perhiz: uygun ve yeterli beslenme kırık iyileşme süresince gerekli yapıtaşlarının bulunmasını sağlar
  • D vitamini ve kalsiyum: miktarının gereğinden az olması çoğu zaman kırık iyileşmesini olumsuz etkiler
  • Protein yetersiz beslenmesi kırık nasır gücünü azaltır
  • Amino asit takviyesi kas protein içeriğini ve kırık kallus mineralizasyonunu artırır
  • Gastrik bypass hastalarında beslenme sorunları ve mineral vitamin eksiklikleri kırık iyileşmesini olumsuz etkiler
  • azalmış Ca / Vit D seviyelerine, hiperparatiroidizme (ikincil) ve kemikten artmış Ca dağılımına yol açar
  • Şeker hastalığı (diabetes mellitus): Kırık iyileşmesi diyabetik hastalarda diyabetik olmayan hastalara göre 1,6 kat daha uzun sürer
  • Nikotin: Kırık iyileşme hızını azaltır. Kemik yeniden şekillenirken yeni kan damarlarının büyümesini engeller. Kaynamama riskini artırır (omurga füzyonunda psödoartroz riskini %500 artırır)

Şekil 2 sigara ve türevleri kırık iyileşmesini bozar

• Bifosfonatlar uzun süreli kullanımda osteoporotik kırıkların bir nedeni olarak kabul edilmektedir
• sistemik kortikosteroidler
• NSAID’ler: COX enzim inhibisyonu nedeniyle uzamış iyileşme süresine neden olabilir. Özellikle kırıklarını iyileşmesinin enflamasyon evresinde kullanılan non steroidal ağrı kesiciler kaynama sorunlarıyla ilişkilendirilmiştir.
• Kinolonlar: Kondrositler için toksiktir ve kırık onarımını azaltır